«ΤΟ ΣΥΝΔΙΚΑΤΟ» ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

«ΤΟ ΣΥΝΔΙΚΑΤΟ» ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Βιβλίο της χρονιάς η σήψη τις αμερικάνικης πολιτικής
Ένα από τα καλύτερα βιβλία δημοσιογραφικής έρευνας είναι Το Συνδικάτο (εκδόσεις Ηλέκτρα) του Γκας Ρούσο. Μέσα από συναρπαστικές περιγραφές αποκαλύπτονται οι σχέσεις αίματος που συνέδεαν τους σημαντικότερους πολιτικούς των ΗΠΑ με τη Μαφία.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΣΚΑΜΝΑΚΗΣ


Ηχηρά ονόματα της μουσικής συνεργάζονταν με τη μαφία
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

«Μετά τη δημιουργία του Cotton Club στο Τσίτσερο, ο Καπόνε πήρε την πρωτοβουλία τις μετακίνησης μαύρων μουσικών από τη Νέα Ορλεάνη (και αλλού) στο Σικάγο. Μουσικοί όπως οι Λούις Άρμστρονγκ, Τζέλι Ρολ Μόρτον, Κινγκ Όλιβερ, Ντιουκ Έλινγκτον, Μιλτ Χίντον, Λάιονελ Χάμπτον, Φατς Ουάλερ και Νατ Κινγκ Κόουλ κέρδιζαν τώρα τα χρήματα που τους άξιζαν {…}. Ο μεγάλος μπασίστας τις τζαζ Μπιλ Χίντον έχει να πει πως ο Αλ πλήρωσε το λογαριασμό του νοσοκομείου του όταν ένα σχεδόν κομμένο δάχτυλο απείλησε να διακόψει τη λαμπρή καριέρα του στην κορύφωσή τις. Ένα βράδυ, ο πιανίστας Φατς Ουάλερ έπεσε «θύμα απαγωγής» στο ξενοδοχείο Σέρμαν από ένοπλους γκάνγκστερ, για να δοθεί στον Καπόνε σαν δώρο γενεθλίων. Εκείνος φέρθηκε στον Ουάλερ σαν να ήταν βασιλιάς κι όταν το τριήμερο πάρτυ τελείωσε, ο μεγάλος πιανίστας διαπίστωσε ότι ο Αλ είχε γεμίσει τις τσέπες του με χιλιάδες δολάρια».

Ο πατέρας του Τζακ Κένεντι, του προέδρου, Τζο Κένεντι, είχε άμεση εμπλοκή στη διακίνηση παράνομου αλκοόλ τη δεκαετία του 1920. «Από χρόνια φημολογείται στο Σικάγο ότι ένας από τους κακοποιούς με τους οποίους είχε κάνει συμφωνίες αγοραπωλησιών ήταν ο Αλ Καπόνε {…}. Πρόσφατα ήρθε στην επιφάνεια μια εντυπωσιακή επιβεβαίωση όλων εκείνων των φημών».

Ο Τζο Κένεντι έκλεισε το 1960 τη συμφωνία με τη Μαφία για την υποστήριξη του γιου του. Και ο ίδιος όμως ο γιος είχε ανάμειξη. «Σε ένα σημείωμά του στον Φρανκ Σινάτρα ανέφερε: “Φρανκ, πόσα περιμένω (σ.σ. χρήματα) από τα παιδιά στο Βέγκας; JFK”». «Από το 1948, υπήρχαν φήμες που εμφάνιζαν τον Λίντον Τζόνσον να σημειώνει νίκες με μικρή πλειοψηφία σε περιπτώσεις που κανονικά ήταν ηττημένος {…} Το 1990, ο Λούις Σάλας, εκλογοδίκης στην κομητεία Τζιμ Ουέλς {…} ομολόγησε πως γέμισε μια κάλπη με ψήφους νεκρών, αρρώστων, αγνοουμένων και άλλων οι οποίοι δεν γνώριζαν ότι γίνονταν εκλογές». «Ορισμένοι γκάνγκστερ, όπως και πολλοί Ιταλοί μετανάστες, εξοργίστηκαν το φθινόπωρο του 1959 με την έναρξη τις προβολής τις τηλεοπτικής σειράς Οι Αδιάφθοροι {…} Στη Νέα Υόρκη ο μαφιόζος Άλμπερτ Αναστάζια οργάνωσε διαδηλώσεις έξω από τα γραφεία του τηλεοπτικού δικτύου ABC και φρόντισε ώστε οι φορτοεκφορτωτές του λιμανιού που βρίσκονταν υπό τον έλεγχό του να εγκαταλείψουν στις προβλήτες κιβώτια με τσιγάρα τις εταιρείας Ligget & Meyers που χρηματοδοτούσε το σίριαλ. Μερικές μέρες αργότερα η Ligget απέσυρε τη χρηματοδότηση».

Ο ρόλος τις μαφίας στην εκλογή του προέδρου Κένεντυ το 1960 ήταν καθοριστικός

Πρόκειται ίσως για το βιβλίο τις χρονιάς. Και πάντως, μακράν, το καλύτερο βιβλίο δημοσιογραφικής έρευνας για την καρδιά τις καρδιάς των ΗΠΑ, για τη Μαφία. Είναι Το Συνδικάτο του Γκας Ρούσο, από τις εκδόσεις Ηλέκτρα σε μετάφραση του Ερρίκου Μπαρτζινόπουλου. Κανείς δεν μπορεί να κατανοήσει την ιστορία τις υπερδύναμης αν δεν μάθει καλά τι βρισκόταν πίσω από τις οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές βιτρίνες. Και πίσω από αυτές, και πολλές άλλες, βρισκόταν η Μαφία.

Η πολιτική και οικονομική επιρροή που άσκησε το οργανωμένο έγκλημα στις ΗΠΑ είναι σε όλους λίγο πολύ γνωστή. Κι ωστόσο κανείς δεν μπορεί να φανταστεί την ίδια την πραγματικότητα. Π¨όσο σε βάθος και σε έκταση είναι αναμεμειγμένο το «Συνδικάτο» σε όλες τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις. Όλοι ξέρουν πως το Λας Βέγκας και τη βιομηχανία του τζόγου στην υπόλοιπη Αμερική αλλά και στην Κούβα του Μπατίστα, την έστησε και την εκμεταλλεύτηκε η Μαφία. Είναι επίσης γνψστές οι πολιτικές επιρροές τις, με μέγιστη την εκλογή Τρούμαν στην προεδρία. Όπως επίσης γνωστές είναι οι σχέσεις του Φρανκ Σινάτρα και κάποιων καλλιτεχνών με τη Μαφία. Αλλά εδώ αποκαλύπτεται πως όλο το σύστημα είναι συνδεδεμένο με αυτήν. Πως όλο το Χόλιγουντ είναι υπό την επιρροή τις, πως πλείστοι καλλιτέχνες βρίσκονται στο στενό τις κύκλο. Οι περιγραφές πολλών περιστατικών με πρωταγωνιστές διάσημα πρόσωπα τις καλλιτεχνικής, οικονομικής και πολιτικής ζωής είναι σε αρκετές περιπτώσεις συγκλονιστικές. Αποκαλύπτεται πως πολιτική και δικαστική εξουσία βρίσκονται σε σύνδεση και πολλαπλές εξαρτήσεις. Συγκλονιστική είναι η περιγραφή για την σχέση του Τζο Κένεντυ, πατέρα του προέδρου, με τη Μαφία από την εποχή τις ποτοαπαγόρευσης, και το ρόλο που έπαιξε το «Συνδικάτο» στην εκλογή, το 1960, του αμερικανού προέδρου. Εκεί αναφέρεται πώς το επιτελείο τις Μαφίας συγκέντρωσε τα ονόματα όλων των θαμμένων στο νεκροταφείο του Σικάγου και τους εμφάνισε να ψηφίζουν (να υπενθυμίσουμε πως ένα χρόνο αργότερα την πατέντα χρησιμοποίησε η κυβέρνηση Καραμανλή στις εκλογές τις βίας και τις νοθείας). Επίσης το πώς ο δήμαρχος τις πόλης Ρίτσαρντ Ντέιλυ, άνθρωπος του «Συνδικάτου», δεν ανακοίνωνε τα αποτελέσματα μέχρις ότου ανακοινωθούν εκείνα τις περιφέρειας του Ιλινόις, περιοχή παραδοσιακά ρεπουμπλικανική, ώστε να καλύψει τη διαφορά με τα δικά του. Έτσι με βάση τα αποτελέσματα τις επαρχίας ο Νίξον κέρδιζε στις 93 από τις 102 κομητείες τις πολιτείας, αλλά έχασε το Ιλινόις με 8.858 ψήφων, διαφορά την οποία ο Ντέιλυ εξασφάλισε εμφανίζοντας την κομητεία Κουκ να έχει ψηφίσει Κένεντυ σε ποσοστό 89,3%.

Παρατήρηση άξια σημασίας; Ο Ρ. Ντέιλυ έμεινε δήμαρχος του Σικάγου για είκοσι χρόνια. Και πριν μερικές ημέρες στις εφημερίδες διάβασα την είδηση για τον ‘επιτυχημένο» σημερινό δήμαρχο τις πόλης, που βρίσκεται σε αυτήν τη θέση τα τελευταία ειδοσιδύο χρόνια, ονόματι και αυτόν Ντέιλυ, όχι άσχετο με τον πρώτο, αφού είναι γιός του. Η αμερικανική κοινωνία επιβραβεύει!

Η πολιτική ανάμειξη του «Συνδικάτου», σε όλη την πορεία του, δεν έμεινε μονάχα στις εκλογές. Διεκδίκησε πολιτική επιρροή, εξασφάλισε την κάλυψη των δικαστικών αρχών και πρωταγωνίστησε τόσο στην συντριβή απεργιών και το χτύπημα του εργατικού κινήματος, όσο και στις συνωμοσίες για ανατροπή και δολοφονία του Φιντέλ Κάστρο, ο οποίος είχε στερήσει από τους «νονούς» τον πακτωλό του τζόγου, την Αβάνα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περιγραφή του τρόπου με τον οποίο το «Συνδικάτο» έβαζε στο χέρι εργατικά συνδικάτα και του τρόπου με τον οποίο εξεβίαζε τους εργοδότες και εν συνεχεία αξιοποιούσε τις συνδρομές των μελών και τα αποθεματικά των ταμείων. «Πρωτοποριακές» ιδέες που εν συνεχεία υλοποίησαν οι κυβερνήσεις, με νόμιμα προσχήματα, αλλά με την ίδια ασυδοσία και πάντα ερήμην και εις βάρος των εργαζομένων.

Ο συγγραφέας ξεκινάει την περιγραφή απ’ όταν το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα, στα τέλη του 18ου αιώνα, έφερε στην αναπτυσσόμενη Αμερική εκατοντάδες χιλιάδες ξένους που αναζητούσαν τη μεγάλη τύχη και έβρισκαν μιζέρια και κοινωνική περιθωριοποίηση. Το χειρότερο μαζικό λιντσάρισμα στην ιστορία των ΗΠΑ, όπως αναφέρει, είχε θύματα 11 αθώους Ιταλούς στη Νέα Ορλεάνη το 1891. Οι Ιταλοί προορίζονταν για τις χειρότερες δουλειές, αυτές που και οι μαύροι αρνούνταν να κάνουν. Η περιθωριοποίηση δημιούργησε την κοινωνική βάση για την μαζική ανάπτυξη και ισχύ του οργανωμένου εγκλήματος, το οποίο βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία όταν το 1919 κηρύχθηκε η ποτοαπαγόρευση.

Ωστόσο οι αποκαλύψεις φθάνουν ως ένα σημείο. Από εκεί και μετά ακολουθείται αιδήμων σιωπή. Εύλογη ως ένα σημείο, όχι ωστόσο και δικαιολογημένη. Απλώς αποδεικνύει πως και οι αποκαλύψεις σε αυτή την χώρα τις ελευθερίας πρέπει να έχουν ένα όριο. Οι σιωπές ωστόσο δεν κάνουν το βιβλίο λιγότερο ενδιαφέρον, το κάνουν απλώς λιγότερο διεισδυτικό και βαθύ. Τα συμπεράσματα όμως, για ένα κοινό σαν το ελληνικό, εξαιρετικά υποψιασμένο, βγαίνουν αβίαστα. Συνεπώς, στην ανάγνωση εκτός από την προσοχή ο αναγνώστης πρέπει να προσθέσει και τη δημιουργική του σκέψη για να οδηγήσει αυτός το έργο εκεί που δεν θέλει ή δεν μπορεί ο συγγραφέας.

ΤΙ ΕΓΡΑΨΕ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Η ιστορία της Μαφίας του Σικάγου
Πώς ο Nτον Kορλεόνε και οι επίγονοί του υλοποίησαν το αμερικανικό όνειρο
Του Θανάση Βασιλείου
Gus Russo - Το Συνδικάτο
Μετ.: Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος, Εκδ. Ηλέκτρα, σελ. 735

Ο βετεράνος δημοσιογράφος Gus Russo δημοσίευσε την πλέον σύγχρονη μελέτη της ιστορίας της αμερικανικής Μαφίας και ταυτόχρονα ένα έγκυρο χρονικό της γένεσης, κυριαρχίας και μετασχηματισμού του made in USA εγκλήματος του 20ού αιώνα. Βάσει εκτεταμένης έρευνας, που για πρώτη φορά περιλαμβάνει πρόσβαση σε φακέλους του FBI, στο αρχείο Εγκλημάτων του Σικάγου, στα αρχεία της επιτροπής Κιφόβερ και πρωτότυπες συνεντεύξεις με μέλη του FBI που καταδίωξαν το Συνδικάτο, καθώς και αποκλειστική πρόσβαση στα ημερολόγια της χήρας του capo Κατσαρομάλλη Χάμφρις, ο Gus Russo αφηγείται την κρυφή ιστορία των ΗΠΑ. Την ιστορία της Οργάνωσης: του μυστικού καρτέλ που από την εποχή του Αλ Καπόνε, απέκτησε σταδιακά εθνική εμβέλεια και εξαπλώθηκε στο Χόλιγουντ, στο Λας Βέγκας... ακόμα και στην Ουάσιγκτον έως ότου «χαθεί» στο λαβύρινθο των νόμιμων συμπράξεων και των εταιρειών. Αποκαλύπτει εξήντα χρόνια διαφθοράς και παράνομης δράσης του «κακού» αλλά και του «καλού» κόσμου.

Το περιεχόμενο

Στο πρώτο μέρος ξεδιπλώνεται η ιστορία της ποτοαπαγόρευσης: της προτεσταντικής ιδέας των λευκών Αγγλοσαξόνων που οδήγησε στην εκρηκτικότερη παραοικονομία της ανθρωπότητας και στην απότοκη γένεση του υποκόσμου του Σικάγου – της πόλης που είχε αναγάγει την πολιτική διαφθορά σε τέχνη. «Κερδίζεις μ’ ένα χαμόγελο, αλλά κερδίζεις περισσότερα μ’ ένα χαμόγελο κι ένα όπλο», είχε πει ο «Μεγάλος Αλ», σαν παράδοξος εκφραστής του «πάρτε το νόμο στα χέρια σας». Πραγματικά, πήρε το «νόμο» στα χέρια του μέσα από το αποτελεσματικό σύστημα τρομοκρατίας και προστασίας, έως ότου προωθήσει την ιδέα της επέκτασης των δραστηριοτήτων του σε επίπεδο εθνικής εμβέλειας. Στα επόμενα μέρη του βιβλίου του, ο Gus Russo αναφέρεται στη σαραντάχρονη ιστορία των επιγόνων του Αλ Καπόνε μέχρι το τέλος τους. Οι κληρονόμοι της Οργάνωσης, ο Τόνι «Joe Batters» Ακάρντο (ο πραγματικός Νονός), ο Μιούρεϊ «The Camel» ή αλλιώς «Κατσαρομάλλης» Χάμφρις (ο οικονομικός σύμβουλος και διανοούμενος της Οργάνωσης ο οποίος ήλεγχε και τα εργατικά συνδικάτα), ο Πολ «The Waiter» Ρίκα, ο Τζόνι Ροσέλι και ο Σαλβατόρε «Mooney» Τζιανκάνα (σύνδεσμοι μεταξύ υποκόσμου και της καλής κοινωνίας) μαζί με τους επιτελείς τους κατέστρωσαν και υλοποίησαν τη δική τους αυθεντική εκδοχή του αμερικανικού ονείρου.

Σχέσεις με την πολιτική

«Θα προτιμούσα να είμαι αφεντικό της Μαφίας παρά Πρόεδρος των ΗΠΑ», είχε πει ο Φρανκ Σινάτρα. Στην εκμυστήρευση αυτή κλειδώνονται αρκετές από τις άγνωστες λεπτομέρειες, που αφθονούν στο βιβλίο, για τη σχέση της Οργάνωσης με τον Λευκό Οίκο. Ο Χάρι Τρούμαν, οι Κένεντι (κυρίως ο εμπνευστής, ο πατέρας Τζο Κένεντι), ο Νίξον και άλλοι, όπως ο συνδικαλιστής Τζίμι Χόφα, είναι μερικοί που σηματοδοτούν την εμπλοκή κράτους και εγκληματικού παρακράτους. «Hταν απίστευτο!», ομολογούσε η χήρα του Χάμφρις για την εκλογή του Τζον Κένεντι. «Δεν ήξερα ότι ο Πρόεδρος μπορούσε να εκλεγεί με τη βοήθεια των γκάνγκστερ του Σικάγου. Ζώντας στην άγνοιά μου, νόμιζα ότι κυβερνούσε η πλειοψηφία».

Συγγένειες και ταυτότητες

Αρκετοί ίσως θα θυμούνται την πασίγνωστη ταινία του Κόπολα «Ο Νονός» (στην οποία ενεπλάκη η Μαφία), το σενάριο της οποίας βασίστηκε στο ομώνυμο ρομαντικό μυθιστόρημα του Μάριο Πούζο. Παρ’ ότι, κατά δήλωση του Πούζο, δεν είχε καμία σχέση με την πραγματική Μαφία, το βιβλίο ήταν ήδη αντιπροσωπευτικό για αρκετές σταθερές και ζώσες αξίες του αμερικανικού νεοσυντηρητισμού.Ο κόσμος του Ντον Κορλεόνε ήταν ονειρικός: οι υφιστάμενοι αγαπούν και σέβονται τα αφεντικά τους σαν θετούς γονείς, τα πάντα γίνονται για την επιχείρηση, οι οικογένειες είναι δεμένες κάτω από έναν πατριαρχικού τύπου έλεγχο, η θρησκευτική πίστη είναι παρούσα, όπως και ο πατριωτισμός, η αρετή και η φιλανθρωπία. Για το «κακό», το έγκλημα, εκείνος που ευθυνόταν ήταν ο πανταχού παρών εχθρός. Για τον συγγραφέα, όμως, του Συνδικάτου –που, σημειώστε, δεν χαρίζεται στους εγκληματίες– εκείνο που είναι περισσότερο ενοχλητικό είναι η διαπίστωση ότι τα εγκλήματα του υποκόσμου ωχριούν σε σύγκριση με τις θεσμοποιημένες καταχρήσεις του κόσμου της νομιμότητας. Για τον Russo, ο «καλός» κόσμος (Ροκφέλερ, Μόργκαν, Χουίτνι, Βάντερμπλιτ κ.ά.) ήταν εκείνος που έθεσε τα πρότυπα για τον υπόκοσμο της Αμερικής.Aλλωστε, τι άλλο θα μπορούσε να είναι περισσότερο αμερικανικό από τις ιστορίες αδέκαρων μεταναστών που απέκτησαν πλούτο, δύναμη και αποδοχή μέσα από την ατομική προσπάθεια; Ποιος γνήσιος Aμερικανός μεγιστάνας είχε αντίρρηση να τον αποκαλούν «ανελέητο», να του αποδίδουν το «δολοφονικό ένστικτο»; Κατά το σχόλιο του κοινωνιολόγου Eντγουιν Σάδερλαντ, οι κατεστημένοι επιχειρηματίες έκαναν τις Μαφίες και τα Συνδικάτα Εγκλήματος να μοιάζουν με υπαίθριες αγορές. Και κατά το σχόλιο του ιστορικού Eric Hobsbawm, αυτού του είδους η υποκατάσταση της κρατικής εξουσίας από την ιδιωτική βία είναι τόσο αμερικάνικη όσο και η μηλόπιτα.

Επίκαιρες συνεπαγωγές

Το μεγάλο μάθημα, ωστόσο, της ιστορίας της Μαφίας του Russo είναι αποκαλυπτικότερο. Φανερώνει ότι το δίπολο «τρομοκρατία - προστασία» είναι το ιδεώδες μέσο καθυποταγής στις απαιτήσεις δυνάμεων που υπηρετούν την αρπαγή της πολιτικής και της οικονομίας. «Δεν μου αρέσετε σαν έθνος και σαν κοινωνία. Είστε κακοί. Αλλά μου αρέσει το πετρέλαιό σας... και σας το παίρνω». Ακόμα, όμως, κι αν δεν ενδιαφέρουν τέτοιοι συνειρμοί, μολονότι το βιβλίο δεν είναι μυθιστόρημα αλλά άριστο υλικό Eγκληματολογίας, η ατμόσφαιρα και ο τρόπος γραφής του δημιουργεί στον αναγνώστη την αίσθηση ότι διαβάζει ένα συναρπαστικό θρίλερ που αφήνει κατάπληκτο ακόμα και τον πιο υποψιασμένο.

Δημοσιογράφος - ερευνητής

Eξήντα χρόνια διαφθοράς και παράνομης δράσης του «κακού» αλλά και του «καλού» κόσμου αποκαλύπτει στο «Συνδικάτο» ο δημοσιογράφος Gus Russo.Γνωστός δημοσιογράφος - ερευνητής, ο Gus Russo έχει εργαστεί κατά καιρούς στα μεγαλύτερα αμερικανικά τηλεοπτικά κανάλια, συμπεριλαμβανομένου και του PBS, όπου διακρίθηκε με το βραβευμένο ντοκιμαντέρ της εποχής «Frontline» - Ποιος ήταν ο Λι Χάρβεϊ Oσβαλντ; (1993). Με μια εκπληκτική έρευνα που διήρκεσε πάνω από είκοσι χρόνια, ο Russo κατόρθωσε να συγκεντρώσει το πλέον αξιόλογο υλικό για τη δολοφονία του Κένεντι και τα λάθη της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που προκάλεσαν ένα από τα κρισιμότερα επεισόδια της αμερικανικής ιστορίας. Απότοκο της ενδελεχούς μελέτης των αρχείων JFK Assassination Records Review Board υπήρξε το πρώτο του βιβλίο Live by the Sword: the secret war against Castro and the death of JFK, 1998, το οποίο γνώρισε τεράστια επιτυχία. «Το Συνδικάτο» (The Outfit, 2002) αποτελεί την εγκυρότερη καταγραφή του ρόλου της Μαφίας του Σικάγου στη διαμόρφωση της πολιτικής, οικονομικής και πολιτισμικής ταυτότητας των ΗΠΑ. Hδη έχουν αρχίσει οι προετοιμασίες για τη μεταφορά του βιβλίου στη μεγάλη οθόνη. Ο Gus Russo ολοκληρώνει το τρίτο του βιβλίο, τη βιογραφία του μεγαλοδικηγόρου Σίντνεϊ Κόρσακ, του μεγαλύτερου διαμεσολαβητή του υποκόσμου στην καλή κοινωνία (The Fixer: Sidney Korshak, εκδ. Bloombury, ΗΠΑ, 2006).